घट्न थाल्यो नेपालमा जग्गाको भाउ

बालकृष्ण ज्ञवाली, काठमाडौं, असार २२ - लामो समयसम्म मूल्य नबढेको अवस्थामा बैंकहरुले ऋण तिर्न ताकेता गरेपछि काठमाडौं उपत्यकाका अधिकांश व्यवसायीले घरजग्गा बिक्रीमा राखेका छन्। आर्थिक वर्षको अन्तमा बैंक तथा वित्तीय संस्थाले कर्जा असुलीमा दबाब दिन थालेपछि रियलस्टेट व्यवसायी र कतिपय व्यक्तिले घरजग्गा बेच्न बिक्रीमा राखेका हुन्। 

‘विगतमा भन्दा अहिले घरजग्गा बेच्ने करिव ४० प्रतिशतले बढेका छन्,' पञ्चकन्या रियलस्टेटका श्रीप्रसाद कडरियाले भने ‘किन्नेभन्दा बेच्ने व्यक्ति धेरै छन्। कतिपयले मुल्य घटेर पनि बेचिदिन आग्रह गर्छन्।' उनले बैंक तथा वित्तिय संस्थाले कर्जा असुलीमा कडाइ गर्न थालेकाले घरजग्गा बेच्न हतारिने संख्या धेरै भएको बताए।

बैंकबाट ठूलो कर्जा लिएर जग्गा प्लटिङ गर्ने व्यवसायी र तत्काल नाफा हुने अनुमानमा ऋण लिएर प्लटिङ वा अन्य घरजग्गा किन्ने व्यक्ति अहिले समस्यामा छन्, कडरियाले भने।

‘लामो समयदेखि घरजग्गाको मूल्य बढेको छैन,' उल्टै बैंक ऋण बढेको छ,' बसुन्धाराका जग्गा व्यवसायी नरेश खड्काले भने ‘नाफा गर्ने उद्देश्यले ऋण लिएर किनेको जग्गा नबेचेर के गर्नु?।'

उनले प्रत्येक दिन बैंकको ब्याज बढिरहेको तर, जग्गाको भाउ घट्न थालेकाले समस्या परेको बताए। उनले एक महिनाअगाडि देखि बैंकले ताकेता गर्न थालेपछि जग्गा बेच्न पत्रपत्रिकामा विज्ञापन दिएको र आफुजस्तै व्यवसायीलाई भनेको नागरिकलाई बताए।

अर्कोतिर घरजग्गामा बैंकको ब्याज उच्च भएकाले पनि व्यवसायीहरु चाँडो ऋण तिर्न चाहन्छन्। जग्गाको भाउ नबढेको अवस्थामा ब्याज तिर्न पनि कतिपयलाई समस्या परेको छ। पहिले ११ प्रतिशतसम्ममा पाइनेमा कर्जा अहिले बढेर १७ प्रतिशतसम्म पुगेको छ।
बैंकको निर्देशनपछि प्रत्येक महिना कारोबार शिथिल भइरहेकाले चाँडै नै कारोबारमा सुधार आउन नसक्ने अनुमान व्यवसायीहरुको छ। गत मंसिरको तुलनामा उपत्यकामा यसको कारोबार ७५ प्रतिशतले घटेको छ। २०५२ सालपछि यो कारोबारमा धेरै व्यवसायी फसेको घटनाले पनि तत्काल जग्गा बेचेर ऋण मुक्त हुन चाहनेको संख्या धेरै छ। ०५२ सालपछि घरजग्गा व्यवसायमा आएको मन्दीले धेरै व्यवसायी टाट पल्टेका थिए।

घरजग्गाको मुल्य बढ्न रोकिएकाले जतिसक्दो छिटो यो क्षेत्रको लगानी असुली गर्ने प्रयासमा रहेको वाणिज्य बैंकका अधिकारीहरु बताउँछन्।

सिद्धार्थ बैंकका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत सुरेन्द्र भण्डारीले घरजग्गामा दिएको कर्जा असुलीका लागि सबै शाखा प्रमुखहरुलाई निर्देशन दिएको बताए। ‘यो आवमा करिव ९० प्रतिशत लगानी असुली हुने हाम्रो अनुमान छ,' भण्डारीले भने।

करिव तीन चार वर्षदेखि घरजग्गाको मुल्य चुलिदै आएपछि बैंकबाट कर्जा लिएर लगानी गर्ने बढेका थिए। केहि रकम लगानी गरेर बाँकी बैंकबाट कर्जा लिइ जग्गा प्लटिङ गर्ने व्यवसाय पनि चुलिएको थियो। बैंकहरुले पनि यो क्षेत्रमा जथाभावी लगानी गरिरहेका थिए।

वाणिज्य बैंकहरुले मात्र हाउजिङ र रियलस्टेटमा पुस मसान्तसम्म ८५ अर्ब ५९ करोड रुपैयाँ लगानी गरेका छन्। घरजग्गाको लगानीले भविष्यमा समस्या पर्ने संकेत देखा परेपछि राष्ट्र बैंकले यो क्षेत्रमा कर्जाको सीमा तोकेको थियो।

बैंकले गत पुसमा हाउजिङ र रियलस्टेट कर्जामा यस वर्ष कुल कर्जाको ४० प्रतिशतभन्दा बढी लगानी गर्न नपाउने गरी सीमा तोकेको थियो। आगामी वर्ष यसलाई ३० र अर्को वर्ष २५ प्रतिशतमा झार्नुपर्नेछ।

बैंकहरुलाई यो वर्ष कर्जाको सीमामा झार्न पुरानो कर्जा उठाउनुपर्ने समस्या छ। यसैले व्यवसायीलाई कर्जा असुलीका लागि दबाब दिन बैंकहरु पनि बाध्य छन्।

हाउजिङ र रियलस्टेटको कर्जा नउठेमा बैंकहरुले ठूलो रकम संभावित नोक्सानी ‘प्रोभिजन' का लागि छुट्टाउनु पर्नेछ। यसले बैंकहरुको नाफामा असर पार्नेछ।

दिनहुँ कारोबार घटेकाले मूल्यमा पर्ने चापका कारण पनि बैंकहरु यो क्षेत्रको लगानी जतिसक्दो चाँडो असुली गर्न चाहन्छन्।

बैंकले दिने सजिलो कर्जाका कारण घरजग्गा कारोबार व्यावसायिक रुपमा बढेको थियो। यसमा गरेको लगानीले छोटो समयमा बढी नाफा दिएपछि धेरैले बैंकबाट कर्जा लिई लगानी गरेका थिए।

पहिले जग्गाको बजार मूल्यको ८० प्रतिशतसम्म बैंकले लगानी गर्दै आएका थिए। अहिले सकेसम्म कर्जा दिन खोज्दैनन्।

उपत्यकाका पाँच मालपोत कार्यालयहरुले गत जेठमा घरजग्गा कारोबारबाट ११ करोड रुपैयाँ मात्र राजस्व उठाएका छन्। गत मंसिरमा पाँच मालपोतले ४४ करोड रुपैयाँ राजस्व संकलन गरेका थिए।

जेठमा उठाएको राजस्व राष्ट्र बैंकको निर्देशन आउनुअघिको डिल्लीबजार मालपोत कार्यालय एक्लैले उठाएकोभन्दा ६ करोड रुपैयाँ कम हो।

सरकारले यो वर्ष रजिष्ट्रेसनबाट ६ अर्ब रुपैयाँ राजस्व उठाउने लक्ष्य राखेको छ। अहिलेसम्मको अवस्थालाई हेर्दा लक्ष्य पूरा हुने देखिदैन। जेठसम्म रजिष्टे्रसनबाट ४ अर्ब रुपैयाँभन्दा केहि बढी मात्र उठेको छ।

http://nagariknews.com/economy/industries/15329-2010-07-06-03-53-01.html